مقررات عمومی ایمنی هنگام کار با ابزارهای دستی و دستی قدرتی
ایمنی در محیط‌های کاری به‌خصوص هنگام کار با ابزارهای دستی و دستی قدرتی از اهمیت بالایی برخوردار است. آیین‌نامه‌های ایمنی با هدف کاهش حوادث و تضمین سلامت افراد، مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و مقررات را برای کاربران این ابزارها تعریف کرده‌اند. در ادامه، تلاش می‌کنم جامع‌ترین و کامل‌ترین توضیحات را ارائه دهم:
تعاریف ابزارهای دستی و قدرتی
ابزار دستی ابزاری که فقط با نیروی کاربر به کار گرفته می‌شود و برای فعالیت‌های معمولی و غیر صنعتی مناسب است. این ابزارها شامل آچار، پیچ‌گوشتی، انبردست، چکش و غیره هستند و به دلیل طراحی ساده و استفاده راحت، در بسیاری از کارگاه‌ها کاربرد دارند.
ابزار دستی قدرتی این ابزارها علاوه بر نیروی کاربر از یک منبع قدرت خارجی مانند موتور الکتریکی، هوای فشرده، یا سوخت مایع بهره می‌برند. به دلیل قدرت بالایی که ارائه می‌دهند، در پروژه‌های صنعتی و سنگین مانند ساخت‌وساز و تعمیرات پیچیده مورد استفاده قرار می‌گیرند.
انواع ابزارهای قدرتی و ویژگی‌های آن‌ها
- ابزارهای برقی این ابزارها نیروی خود را از برق می‌گیرند و شامل دستگاه‌هایی مانند دریل برقی، اره برقی، و ابزارهای برش می‌شوند. استفاده از آن‌ها در محیط‌های مرطوب یا بدون سیستم ارت مناسب خطرناک است.
- ابزارهای بادی این ابزارها با استفاده از هوای فشرده عمل می‌کنند و گزینه‌ای ایمن‌تر برای برخی از کاربردها محسوب می‌شوند. مثال‌هایی مانند میخ‌کوب بادی و چکش بادی از جمله این ابزارها هستند.
- ابزارهای هیدرولیکی با استفاده از فشار سیالات کار می‌کنند و در پروژه‌های سنگین صنعتی و ساختمانی کاربرد دارند؛ نظیر جک‌های هیدرولیکی.
- ابزارهای احتراقی این ابزارها با سوخت‌های مانند بنزین یا گاز کار می‌کنند و برای فعالیت‌هایی که در محیط‌های باز انجام می‌شوند، مناسب‌اند. اره زنجیری و چمن‌زن از این دسته هستند.
- ابزارهای با پیشران پودری این ابزارها با استفاده از خرج‌های شیمیایی کنترل‌شده کار می‌کنند. تفنگ شلیک میخ و ابزارهایی برای اتصالات فلزی نمونه‌های این نوع ابزار هستند.
مقررات عمومی ایمنی هنگام کار با ابزار
- انتخاب ابزار مناسب کارفرما وظیفه دارد ابزارهایی متناسب با نوع کار و باکیفیت بالا را تأمین کرده و در اختیار کاربران قرار دهد.
- بازرسی منظم ابزارها ابزارها باید قبل و بعد از هر بار استفاده به‌طور دقیق بازرسی شوند. هرگونه نقص یا آسیب باید گزارش شده و ابزارهای معیوب فوراً از کارگاه خارج شوند.
- آموزش کارگران آموزش نحوه صحیح و ایمن استفاده از ابزارها یکی از الزامات مهم است. این آموزش باید توسط مراجع معتبر ارائه شود.
- دستورالعمل‌های کتبی وجود دستورالعمل‌های واضح و مکتوب درباره استفاده از هر ابزار الزامی است. این دستورالعمل‌ها باید در دسترس تمام کارگران قرار گیرند.
- استفاده از ابزارهای ارگونومیک ابزارهایی که طراحی ارگونومیک دارند، نه‌تنها کاربری را آسان می‌کنند بلکه از آسیب‌های احتمالی به کارگران جلوگیری می‌نمایند.
- حفاظت فردی کارفرما موظف است وسایل حفاظت فردی مانند عینک، دستکش و کفش ایمنی را برای تمام کارکنان فراهم کند. استفاده از این وسایل برای تمام کارگران الزامی است.
رفتار ایمن در محیط کار
- عدم شوخی و بی‌احتیاطی هرگونه شوخی یا فعالیت خطرناک در محیط کار ممنوع است زیرا می‌تواند مخاطرات جدی ایجاد کند.
- حمل ایمن ابزارها ابزارها نباید در جیب یا بدون حفاظ حمل شوند. در ارتفاع، ابزارها باید با استفاده از طناب ایمن یا کمربندهای مخصوص جابه‌جا شوند.
- تمیز نگه‌داشتن ابزارها تمام ابزارها باید پس از استفاده تمیز و خشک شده و در محل مناسب قرار گیرند.
- استفاده صحیح از ابزار برشی هنگام استفاده از ابزارهای برشی مانند چاقو یا اره، باید تیغه‌ها تیز و ایمن باشند و برش‌ها به سمت بدن انجام نشود.
ایمنی تخصصی ابزارهای قدرتی
- حفاظ ابزارها تمام ابزارهای قدرتی باید مجهز به حفاظ باشند تا از تماس‌های ناخواسته جلوگیری شود.
- کنترل گشتاور و فشار فشار، سرعت و نیروی وارده بر ابزارها نباید از محدوده‌ای که تولیدکننده تعیین کرده، بیشتر باشد.
- سیستم‌های ارت و حفاظتی برای ابزارهای برقی، اتصال به سیستم ارتینگ یا استفاده از عایق‌های مضاعف ضروری است.
- حذف قطعات اضافی قبل از روشن‌کردن ابزار، باید تمام آچارها یا قطعات تنظیم از دستگاه جدا شوند.
- جلوگیری از خطرات شلیک در ابزارهایی که شلیک می‌کنند، مانند تفنگ‌های میخ‌کوب، اطمینان از عدم انسداد دهانه و هدف‌گیری ایمن حیاتی است.
نگهداری و تعمیر ابزارها
- بازرسی منظم توسط افراد متخصص ابزارها باید به طور مرتب توسط افراد آموزش‌دیده و متخصص بررسی و سرویس شوند.
- رعایت دستورالعمل‌های سازنده تمام تعمیرات و نگهداری‌ها باید مطابق با دستورالعمل سازنده انجام شوند.
- ذخیره ابزارها در محل مناسب ابزارهای برقی باید در محیط‌های خشک و عاری از رطوبت نگهداری شوند.
نکات تکمیلی
- هرگز ابزارها را روی لبه میز یا در محل‌های رفت‌وآمد قرار ندهید.
- هنگام رد و بدل کردن ابزار، از دسته آن استفاده کرده و ابزارها را پرت نکنید.
- کابل‌ها یا شیلنگ‌ها نباید در معرض آسیب یا در مسیر رفت‌وآمد باشند.
این موارد نه‌تنها به کاهش حوادث کمک می‌کنند بلکه با تضمین ایمنی، بهره‌وری و کیفیت کار را نیز افزایش می‌دهند. با پیاده‌سازی این اصول در محیط‌های کاری، می‌توان به یک محیط کار ایمن و مؤثر دست یافت